Goede zorg. Dat wil ORO leveren. Zorg die mensen willen en vragen. Zorg is in Nederland in principe altijd vrijwillig. Als je geen zorg wilt, hoef je die ook niet te krijgen. Maar dat is soms razend ingewikkeld. Wat doe je als mensen zichzelf of anderen pijn doen? Of als ze gevaar lopen als je die zorg niet geeft? Soms is het beter om tóch zorg te bieden, terwijl mensen er niet specifiek om vragen of zelfs afwijzen. Dat heet onvrijwillige zorg.
In 2020 werd in Nederland de Wet zorg en dwang van kracht. Kern is dat het hier gaat om zorg waar een cliënt niet om vraagt, maar die wél onder goede zorg verstaan mag worden. “Het klinkt eigenlijk veel ingewikkelder dan het is”, zegt gedragsdeskundige Nikki Verweij. “De wet is opgesteld vanuit de rechten van de mens. Iedereen heeft recht op vrijheid. Onvrijwillige zorg moet de allerlaatste mogelijkheid zijn om een ernstig nadeel, zoals lichamelijk of psychisch letsel, te voorkomen. Als het niet lukt om een vrijwillig alternatief te vinden voor de onvrijwillige zorg, wordt er steeds meer deskundigheid ingeschakeld om mee te denken.”
Nee, tenzij
Het uitgangspunt van de wet is dat je geen onvrijwillige zorg biedt, tenzij… Bea van Erp is wijkmanager op Het Rijtven. In haar teams wordt de wet met enige regelmaat toegepast. “Zorgvuldigheid en verbinding staan centraal”, vindt Bea. “De zorgcoördinator bespreekt het met de cliënt als dat kan, met de cliëntvertegenwoordigers, arts, wijkmanager en gedragsdeskundige. Centraal staat de vraag of onvrijwillige zorg noodzakelijk is. Als dat zo is, wordt een concreet plan gemaakt, waarin ook staat op welke manier de maatregel eventueel kan worden afgebouwd. Dat plan ondersteunt je bij het nadenken over wat je doet, waarom je dit doet en of er nog andere oplossingen zijn.”
Soms is er geen tijd voor overleg vooraf en moet er direct ingegrepen worden. Bijvoorbeeld door een cliënt tegen te houden of even de deur van zijn of haar kamer te sluiten. Nikki: “In dat geval wordt dat gemeld en wordt er binnen een week met alle betrokkenen geëvalueerd.”
Blijf vragen stellen
Annely Mennen, zorgcoördinator op Het Rijtven, vindt het logisch dat ook kleine, vrijheidsbeperkende maatregelen goed gedocumenteerd en verantwoord moeten worden. “Het is goed dat je blijft nadenenken en praten over wat je doet. Het maakt je bewust van het feit dat je wel degelijk iemands vrijheid beperkt en dat je onvrijwillige zorg toepast. Wat zijn we aan het doen, zijn er andere oplossingen? Die vragen moet je je blijven stellen. Zodat je, in verbinding met familie en naasten, keuzes maakt die voor de cliënt uiteindelijk het beste zijn.”
Meer weten over de Wet zorg en dwang? Klik hier.
